Napisać dobre opowiadanie można, gdy ma się coś ciekawego do powiedzenia. Jest to bowiem wszelkie mówienie o zdarzeniach, które interesują kogoś poza nami. Taka wypowiedź może przybierać przeróżne formy, z uwagi na różne reguły ich tworzenia. Jako początek rozważań proponuję poniższy artykuł dotyczący struktury dramatycznej, struktury fabuły.
Opowiadanie } Definicja
Opowiadanie to przedstawienie zdarzeń, które narastają w czasie. To krótki utwór literacki, najczęściej jednowątkowy, pisany prozą. Choć nie jest tak zwarty jak nowela, zazwyczaj jest niewielkich rozmiarów i charakteryzuje się prostą akcją.
Opowiadanie to bardzo atrakcyjna forma wypowiedzi narracyjnej, ponieważ istotne w nim są również postacie drugoplanowe, opisy, dialogi i refleksje, a także nie ograniczają go szczególne rygory.
Podstawowa forma kontaktu międzyludzkiego
Opowiadanie to nie tylko gatunek literacki, ale przede wszystkim podstawowa forma kontaktu międzyludzkiego. To wszelkie mówienie o zdarzeniach, które może przybierać przeróżne formy, z uwagi na różne reguły ich tworzenia.
Regułami tymi są:
- Sposób informowania o zdarzeniach, jak: relacja w czasie przeszłym – powiadomienie o zdarzeniach, unaocznienie zdarzeń oddające dramatyzm sytuacji.
- Techniki narracyjne: trzecioosobowa, pierwszoosobowa, drugoosobowa, odautorska, łączona, mowa pozornie zależna, monolog wypowiedziany, myślany, strumień świadomości. (Uwaga: narrator pierwszoosobowy nie może mieć wiedzy na temat myśli innych bohaterów. Może opisywać swoje obserwacje i wyciągać z tego wnioski, ale to narrator trzecioosobowy jest wszechwiedzący. Przy wyborze techniki narracyjnej należy uwzględnić słabości i moce, czyli możliwości i ograniczenia, które się wiążą z zastosowaniem danej techniki.)
- Respektowanie ciągu przyczynowo-skutkowego, porządek narracji.
- Sposoby wzbogacenia narracji, jak: opisy, dialogi, sylwetki, portrety psychologiczne, charakterystyki.
- Konwencje, np.: baśń, romans, kryminał, fantasy.
Jeśli chcesz tworzyć dobre opowiadania, poza intrygującą historią, zabiegami warsztatowymi, które możesz poznać na zajęciach z kreatywnego pisania, musisz mieć coś do powiedzenia.
Jeśli masz coś
do przekazania,
pisz opowiadania! 😉
Słowo pisane jest narzędziem, dzięki któremu odbiorca między innymi: widzi, słyszy, czuje, zmienia zdanie, utwierdza się w nim czy poznaje nowy punkt widzenia, zatrzymuje się na chwilę, odpływa, nabiera odwagi, rezygnuje, marzy, podróżuje, planuje, odpoczywa, utożsamia się, oczyszcza, śni.
Struktura dramatyczna
Zapewne znasz arystotelesowski trójpodział:
„Całością jest to, co posiada początek, środek i koniec”.
Jednakże chciałabym cię przekonać do równie prostej, ale bardzo pomocnej pięcioelementowej struktury dramatycznej. Pierwszy o niej pisał Horacy, twierdząc, że:
„sztuka nie powinna być ani krótsza, ani dłuższa niż 5 aktów”.
Jeśli wyjść od takiego założenia, łatwiej jest stworzyć interesującą fabułę i nie zgubić się po drodze, zaś modyfikacja w kierunku trzy- czy czteroelementowej struktury będzie wówczas zawsze świadomym planem geniuszu na miarę Ibsena. Struktur fabuły opisano już kilkadziesiąt, chociażby Propp opisał ich 31, zaś Campbell w 3 aktach wyróżnia 12 faz.
Analiza Freytaga
Tymczasem skierujmy wzrok na propozycję dziewiętnastowiecznego Freytaga, według którego dobrze opowiedzieć historię można dzięki poniżej wymienionym 5 krokom. Dla ułatwienia umieściłam pięcioelementowy schemat w klasycznym trójpodziale fabuły:
1. Wstęp
- ekspozycja
2. Rozwinięcie
- rozwój akcji
- punkt kulminacyjny
3. Zakończenie
- rozwiązanie
- finał jako:
– szczęśliwe zakończenie
– katastrofa
I. Wstęp
1. Ekspozycja
Przedstawienie informacji niezbędnych do właściwego zrozumienia opowieści, czyli np. problemu, postaci oraz scenerii.
Konieczne jest przedstawienie najważniejszych postaci i miejsca akcji, pokazanie głównego bohatera (protagonistę), ale także jego antagonistę lub coś, z czym będzie walczył.
II. Rozwinięcie akcji
(Uwaga: W rozwinięciu opowiadana jest cała historia)
2. Rozwój akcji
Wprowadzenie podstawowego konfliktu wewnętrznego przy użyciu np. dodatkowych pobocznych konfliktów, przeszkód, kłód rzuconych pod nogi bohatera, który próbuje osiągnąć swój cel.
Na poboczne konflikty mogą składać się bohaterowie drugoplanowi, którzy współpracują z antagonistą, między sobą lub samodzielnie.
(Uwaga: zgodnie z definicją opowiadanie to historia jednowątkowa, dlatego przy rozwijaniu akcji w opowiadaniu nie należy wprowadzać wątków bohaterów drugoplanowych, a jedynie sceny leżące na linii akcji protagonisty. Jeśli stworzysz kilka wątków, będzie to z pewnością początek pracy nad powieścią.)
3. Punkt kulminacyjny
Punkt kulminacyjny może być również punktem zwrotnym. To moment zmiany bohatera na lepsze lub gorsze. W komedii, co złe, zacznie się układać, natomiast w tragedii – przeciwnie.
III. Zakończenie
(Uwaga: W rozwinięciu opowiadana jest cała historia, a zakończenie powinno stanowić odpowiedź. Tutaj czytelnik dowiaduje się, co dokładnie się wydarzyło i jak kończą się losy głównego bohatera. Warto zawrzeć tu puentę lub morał i wyjaśnić najważniejsze kwestie.)
4. Rozwiązanie akcji
Czyli rozwiązanie konfliktu między bohaterem i jego antagonistą przez wygraną lub porażkę protagonisty. Rozwiązanie akcji może także nie dawać pewności na temat ostatecznego wyniku konfliktu.
5. Szczęśliwe zakończenie lub katastrofa
To część obejmująca wydarzenia od rozwiązania akcji do rzeczywistego zakończenia narracji. Może być konkluzją historii, miejscem na rozwiązanie wszystkich konfliktów i ustabilizowanie rzeczywistości bohatera po burzy.
To moment, gdy czytelnik może doświadczyć katharsis albo jego napięcie, niepokój zostaną rozładowane.
Jest to czas, gdy wszystkie zawiłości fabuły zostają rozwiązane. W komedii świat bohatera na końcu staje się lepszy, zaś w tragedii kończy się katastrofą.
Oczywiście możliwe jest zrezygnowanie z tego etapu, dając czytelnikowi szybsze czy zaskakujące zakończenie, czego się nie spodziewa.
Pisanie opowiadań jest łatwe czy trudne?
Wielu osobom wydaje się, że stworzenie nowej historii od zera w ogóle nie stanowi problemu. Jest to jednak stosunkowo trudne, bo często opowieść okazuje się podobna do tysiąca innych lub zwyczajnie interesująca tylko autora i jego najbliższych.
Jednakże człowiek wyrasta z opowiadań i legend. Snucie historii leży w naszej naturze. Jednak, aby stworzyć coś oryginalnego, trzeba się faktycznie na tym skupić. Z tego powodu pisanie opowiadań w szkole bywa dla młodzieży często trudne i nudne. Celem uczniów jest tylko zaliczenie przedmiotu. Nie są oni za bardzo zaangażowani w proces i nie zależy im aż tak na efekcie końcowym jak pisarzowi.
