Życie to składowa wielu doświadczeń fizycznych i psychicznych. Mogą one wpływać indywidualnie na nasze zdrowie psychiczne. Czynniki biologiczne, psychologiczne czy społeczne odgrywają znaczącą rolę w kondycji zdrowia psychicznego. Wszelkie anomalnie mogą zwiększać ryzyko wystąpienia chorób psychicznych. Co zatem zrobić, aby budować większą świadomość na temat własnego zdrowia psychicznego?
Zdrowie psychiczne prawem człowieka
Zdrowie psychiczne prawem człowieka10 października 1992 roku Światowa Federacja Zdrowia Psychicznego zapoczątkowała obchody Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego. To międzynarodowy dzień globalnej edukacji i budowania świadomości na temat zdrowia psychicznego. Wiele różnych organizacji prowadzi działania szerzące wiedzę na temat zachwiania i wspierania równowagi psychicznej.
Jak podaje Biuletyn Informacji Publicznej RPO:
• Jedna na osiem osób na całym świecie doświadcza trudności zdrowia psychicznego, które mogą wpływać na jej zdrowie fizyczne, samopoczucie, sposób nawiązywania kontaktów z innymi i źródła utrzymania
• Aż ¼ dorosłych mieszkańców naszego kraju, czyli ponad 8 mln osób, doświadczyło trudności zdrowia psychicznego
• Blisko połowa Polaków doświadczyła pogorszenia stanu psychicznego z powodu pandemii.
Tegoroczne obchody odbywały się pod hasłem: Zdrowiem psychiczne jest powszechnym prawem człowieka.
Niekiedy zdarza się, że ludziom brakuje świadomości na temat praw człowieka i nie mogą ani upominać się o swoje prawa, ani się bronić.
Bez względu na to kim jesteś i gdziekolwiek się znajdujesz, masz prawo do:
– ochrony przez zagrożeniami dla zdrowia psychicznego,
– dostępnej, akceptowalnej i dobrej jakości opieki zdrowotnej,
– wolności, niezależności i włączenia do społeczności.
W biuletynie podkreślono, że właśnie osoby w kryzysie psychicznym często doświadczają naruszeń praw człowieka, są wykluczani z życia społecznego, dyskryminowani w środowisku lokalnym, bez dostępu do usług, które szanują ich podmiotowość.
Rzecznik Praw Obywatelskich upomina się o systematyczny rozwój sieci centrów zdrowia psychicznego w kraju z zapewnieniem odpowiedniego poziomu finansowania. Takie działania wpisują się w proces deinstytucjonalizacji opieki zdrowotnej, o którym jest mowa w art. 19 Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami.
Zagrożenia
ZagrożeniaJuż od wczesnego dzieciństwa na każdym etapie rozwoju można spotkać się z zagrożeniami, które osłabiają zdrowie dzieci i są głównym czynnikiem ryzyka chorób psychicznych. Choroby fizyczne, trudne doświadczenia, niekiedy przemoc domowa, brak pewności siebie, trudność w nawiązywaniu relacji, nieumiejętne wchodzenie w interakcje społeczne, kształtują zachowania, wzmagają poczucie lęku i bezradności. Ważne jest, aby na każdym etapie podejmować działania ochronne, mające na celu wzmocnienie odporności psychicznej.
Zdrowie psychiczne bowiem jest kluczowym aspektem ogólnego dobrostanu i ma znaczący wpływ na różne aspekty także życia dorosłych – zdrowie fizyczne, wydajność pracy i funkcjonowanie psychospołeczne. Dlatego promowanie zdrowia i dobrostanu psychicznego jest niezbędne dla osób w każdym wieku, od dzieciństwa po dorosłość.
Działania
W ostatniej dekadzie badania na całym świecie potwierdzają jak ogromne znaczenie ma utrzymywanie i promowanie dobrostanu psychicznego. Priorytetem stała się budowa systemu opieki psychiatrycznej, dążąca do „pełnych” stanów zdrowia psychicznego, charakteryzujących się wysokim dobrostanem oraz brakiem objawów zaburzeń psychicznych.
„Terapia dobrostanu psychicznego. Leczenie i zastosowanie kliniczne” światowej sławy psychiatry, psychoterapeuty i redaktora naczelnego „Psychotherapy and Psychosomatics” prof. Giovanniego A. Favy staje się dobrą lekturą dla każdego, kto chce podjąć jakiekolwiek działania i interesuje się tematem rewolucyjnego podejścia, wpływającego na poprawę samopoczucia.
Przypadki z życia wzięte
W „Terapii dobrostanu psychicznego. Leczenie i zastosowania kliniczne” autor wspomina jak po prześwietleniu klatki piersiowej dowiedział się o konieczności dodatkowych badań. Zdał sobie wówczas sprawę, że od jakiegoś czasu nie czuł się zbyt dobrze. Wyobrażał sobie siebie z dala od domu, w sanatorium bez możliwości wykonywania ulubionych zajęć. Kiedy dostał informację, że jednak z klatką piersiową jest wszystko w porządku Giovanni A. Fava w ciągu kilku sekund ozdrowiał. Było to niezwykłe doświadczenie, tym bardziej, że z medycznego punktu widzenia wcale nie zachorował.
Wszystko ma swój początek
Nawet Giovanni A. Fava nie leczył od początku metodą „Well Being Therapy”:
Zastanawiałem się nad rozwinięciem formy psychoterapii opartej na dobrostanie psychicznym. Jednak pomysł ten nie wydawał się urzeczywistniać. Pewnego dnia oceniałem Toma, 23-letniego studenta filozofii, cierpiącego na ciężką postać zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego. Zaburzenia te charakteryzowały się głównie obsesjami związanymi z jego dziewczyną Laurą i zaczęły się około rok wcześniej. Od tego czasu Tom nie był w stanie się uczyć, nie podchodził do żadnych egzaminów i przestał uczęszczać na zajęcia. Ucierpiało również jego życie towarzyskie. Oprócz Laury, którą ciągle dręczył pytaniami o jej przeszłość, przestał spotykać się z przyjaciółmi…
Czy istnieje prawdopodobieństwo odnalezienia szczęścia?
Giovanni A. Fava przywołuje myśli rzymskiego filozofa Lucius Annaeus Seneci, z którego można czerpać garściami. Skupienie na poszukiwaniu szczęścia może od niego oddalać:
Głupcze, na co tak narzekasz i czego się boisz? Gdziekolwiek spojrzysz, widać kres wszelkiego zła. Widzisz to urwisko nad ziejącą otchłanią? Ono prowadzi ku wolności. Widzisz tę powódź, tę rzekę, tę studnię? Mieszka w nich wolność. Widzisz to nędzne, uschnięte, karłowate drzewo? Z każdej jego gałęzi zwisa wolność. Twoja szyja, twoje gardło i serce – wszystko to drogi ucieczki z niewoli. (…) Szukasz drogi na wolność? Znajdziesz ją w każdej żyle swego ciała.
Ważne jest budowanie świadomości o dobrym samopoczuciu.
Tylko jak?
Dziennik dobrego samopoczucia
W psychologii pozytywnej istnieje zasada – można pomóc człowiekowi, jeżeli będzie chciał pracować nad sobą i zacznie skupiać się na tym, co dobre. Pesymistom niełatwo jest obrać drogę, kiedy podczas drogi na każdym skrzyżowaniu jest zielone światło. Oni zauważą permanentne korki, ciągłe remonty dróg i ograniczenia. Wielki znak stop.
Jak zatem zmienić myślenie na pozytywne?
Trzeba zacząć od podjęcia decyzji i próby nauki nowych kompetencji.
Giovanni A. Fava podczas terapii zaproponował studentowi zapisywanie przypadków dobrego samopoczucia. Pacjentowi zadanie wydawało się niewykonalne. Jednak podjął decyzję i podjął się wyzwania. Otrzymał instrukcje, notował wszystkie dobre zdarzenia, to co robił, jakie pojawiały się myśli i powoli zaczął postrzegać życie jako całkiem udane.
Daj sobie czas
Proces poznawania siebie trwa.
Identyfikacja przyczyn stresu, radzenie sobie z napięciem, z konsekwencjami działań może pomóc w uwolnieniu od negatywnych myśli.
Dziennik dobrego samopoczucia stanie się narzędziem do przejęcia kontroli nad własnym życiem.
Czujesz, że nie poradzisz sobie z pisaniem?
Skorzystaj z „Ćwiczeń kreatywnego pisania. I Szekspir jakoś zaczynał” Alžběty Bublanovej i Andrei Selzerovej.
Sięgnij po kartkę i długopis. Opisz co dzieje się wokół, w tym rzeczy, które nie zależą od ciebie. Jeśli zdasz sobie sprawę, że nie masz na nie wpływu, lecz ważne jest to jak na nie zareagujesz, możesz polepszyć swój dobrostan.
Odpowiedz na pytania:
– czym jest dla ciebie radość z życia,
– jakie wartości mają znaczenie,
– co komunikujesz światu swoją postawą, zachowaniem?
Spisz listę rzeczy, które sprawiają ci przyjemność.
Może przyjemnością jest wczesne wstawanie, kiedy domownicy jeszcze śpią? Czas na łyk porannej kawy i przeczytanie kilku stron książki? Lub pójście spać jako ostatni członek rodziny, nacieszenie się chwilą ciszy i przekartkowaniem powieści?
1. Wyznacz sobie czas na pisanie. Spróbuj robić to cyklicznie. Na początku może to być tylko kilka minut.
2. Znajdź miejsce, w którym najłatwiej jest ci zebrać myśli, z dala od hałasu codzienności.
3. Nawet jeśli coś wybije cię z rytmu, wróć do myśli kluczowej jak najszybciej.
4. Jeśli coś ci nie wychodzi, nie przejmuj się, nie oceniaj tego, co napisałeś, przyjdzie czas na korektę.
I pamiętaj, że Szekspir też jakoś zaczynał.
Praktykuj wdzięczność i inwestuj w dobre zdrowie psychiczne. Wiele zależy od ciebie.
Jeśli chcesz rozpocząć studium pozytywnego myślenia, skorzystaj z naszych książek w Sklepie pełnym mocy!
„Terapia dobrostanu psychicznego” Giovanni A. Fava
„Archipelag wysp szczęśliwych. Przewodnik odważnego życia na własnych zasadach” Sylwia Chrabałowska
„Ćwiczenia kreatywnego pisania. I Szekspir jakoś zaczynał” Alžběta Bublanová, Andrea Selzerová
[…] A. Fava w badaniach klinicznych prosił pacjentów, aby oceniali swoje samopoczucie w danym momencie życia, używając skali od zera do stu punktów, przy czym zero […]